688. THOÁT THẾ-TUỆ TRUNG THƯỢNG SĨ

THOÁT THẾ

慧中上士

Tuệ Trung Thượng sĩ

Con người ai cũng có phật tính. Tại sao con người không đạt đến cảnh giới giác ngộ? Tại sao phật tính trong con người không khai mở? Tại sao con người mãi giam thân trí trong ngục tù luân hồi? Trả lời câu hỏi đầy nhức nhối đó, Tuệ Trung Thượng sĩ bảo: Tam giới mang mang tâm liễu liễu (Ba giới mênh mông lòng sáng tỏ). Nghĩa là muốn thoát đời, con người phải làm sao cho tâm được rỗng rang, vượt thoát tam giới: Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới. Còn bị ràng buộc bởi một trong ba giới trên thì chưa thể Muôn việc mắt nhìn có cũng không. Thoát khỏi ba giới mới an trú giữa đời vô thường một cách tự nhiên như nhiên tựa quy luật vũ trụ thường hằng: Phương tây trăng lặn trời hừng đông.

687. HOÀNG HẠC LÂU - NGUYỄN DU

HOÀNG HẠC LÂU

阮攸

Nguyễn Du

Bài thơ Hoàng hạc lâu được đại thi hào Nguyễn Du (1765-1820) cảm tác khi đi sứ Trung Quốc. Bài thơ in trong tập Bắc hành tạp lục 北行雜錄. Tập thơ gồm 131 bài thơ chữ Hán, sáng tác trong khoảng từ 1813 đến 1814. Bắc hành tạp lục được xem là đỉnh cao thơ chữ Hán của Nguyễn Du. Bài thơ Hoàng hạc lâu này thể hiện cảm hứng hoài niệm về thời đại thịnh trị đã lùi sâu vào dĩ vãng, hoài niệm cái đẹp đã mất, qua đó nhà thơ gởi gắm nỗi niềm ưu tư về đất nước, về con người nhưng không thể thổ lộ cùng ai. Nỗi đau này đã từng day dứt nhà thơ trong Độc Tiểu Thanh kí: Không biết ba trăm năm lẻ nữa/ Thiên hạ ai người khóc Tố Như.

686. XUẤT TRẦN

XUẤT TRẦN

慧中上士陳嵩

Tuệ Trung thượng sĩ Trần Tung

Tuệ Trung Thượng sĩ Trần Tung (1230-1291) là một tôn thất nhà Trần. Ông đã từng tham chiến chống Nguyên Mông cùng em ruột là Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Ông không xuất gia chỉ nghiêng về tu tập thiền. Thầy của ông là Thiền sư Tiêu Dao đời Lý. Tuệ Trung Thượng sĩ là một thiền sư có tinh thần phá chấp triệt để, có trí tuệ linh mẫn nên đã đạt ngộ. Tác phẩm của ông để lại là bộ Thượng Sĩ Ngữ lục gồm 3 phần. Phần 1 tập hợp những bài giảng cho học trò. Phần 2 là 49 bài thơ thiền với nhiều thể loại. Phần 3 gồm: một bài Thượng sĩ hành trạng của Trần Nhân Tông, tám bài tán của tám thiền sư và bài bạt của Đỗ Khắc Chung.

685. YÊN TỬ SƠN AM CƯ

YÊN TỬ SƠN AM CƯ

玄光禪師
Huyền Quang thiền sư

Những ngày này chỉ biết ngồi trong nhà nhìn ra. Cửa không đóng nhưng phố phương chẳng thấy. Cả Đà Nẵng lo dịch. Cả nước chống dịch. Sự khốn nạn của cuộc sống lộ phơi. Lẽ vô thường không cần giảng rao. Con người đang chiệm nghiệm bằng nỗi đau đồng loại và sự sợ hãi của chính mình. Bỗng nhớ Thiền sư Huyền Quang ở am Yên Tử: Rừng trúc nhiều chim ở,/ Bạn với sư thanh nhàn.