727. BẠT PHƯƠNG NGƯỜI LÊNH ĐÊNH

 

BẠT PHƯƠNG NGƯỜI LÊNH ĐÊNH

 

                                Hoàng Dục

Cảm thơ Nguyễn Đức Bạtngàn, lắm lúc cứ loay hoay giữa: Lấy người mà hiểu thơ hay Lấy thơ mà hiểu thơ (Lê Quý Đôn). Bởi Bạtngàn mãi thuộc thân của một thời Như giọt mưa xuân, Hương đất, Giã từ ân phúc[1], một thời giảng đường đại học, một thời vẫy vùng trong dòng Ô Lâu, một thời lang thang trên những nẻo đường quê. Dẫu biết thơ là sự thăng hoa cảm xúc của thi sĩ, nhưng ngày xưa không thôi gây nhiễu. Kỉ niệm choáng tâm trí như lớp váng che chắn câu chữ trữ tình, nên trang giấy cứ bâng khuâng trước đèn.

622. CÙNG THANH TỊNH LÊNH ĐÊNH ĐẦM PHÁ (TT)

Tiếp theo    

Một góc đầm phá

 Giọng hò của cô gái ra chiều quyến luyến và ý vị. Đêm đã sang canh tư. Vùng trời đầm phá trông rất bảng lảng.  Điệu hò câu hát cứ nối tiếp nhau mà buông bắt. Điệu hò câu hát như quyện bện vào nhau rất tình tứ, có lúc điệu trầm có lúc điệu cao trong như tiếng suối vẳng rừng khuya. Qua làng Thế Chí. Qua làng Kế Môn. Dòng phá từ đây thu hẹp dần hòa vào dòng sông Ô Lâu. Bỗng thuyền trước quay mũi hướng về Kim Long. Đạt cũng vội vã cho thuyền xuôi về Đại Lược. Từ thuyền trước, một câu hò chia biệt vẳng lên:

621. CÙNG THANH TỊNH LÊNH ĐÊNH ĐẦM PHÁ

       

Một sớm ở phá Cầu Hai

 Nhớ Thanh Tịnh (1911-1988) là nhớ những bài thơ Mòn mỏi, Rồi một hôm, Tơ trời với tơ lòng,.. trong tập thơ HẬN CHIẾN TRƯỜNG (1937) và tập truyện ngắn QUÊ MẸ (1941) của ông. Làm sao không nhớ, khi nhà văn đã cho người đọc cái nao nao đầu đời “Tôi đi học”. Khổng thể nào quên vì ông đã cho ta sống êm đềm giữa làng quê thanh bình-làng Mỹ Lý. Thực ra, làng Mỹ Lý là không gian nghệ thuật không hoàn toàn yên ả trong truyện ngắn của nhà văn. Không gian ấy là không gian nghịch đối. Bên cạnh dòng sông, cánh đồng, con đò, bến nước,… còn có cái ga xép. Những sự vật hiện tượng ấy là không gian lồng trong không gian mang tính biểu tượng sự đối lập giữa truyền thống và hiện đại, giữa ngưng đọng và dịch chuyển, giữa xưa và nay,… qua đó làm bật lên vẻ đẹp tâm hồn của những con người chân quê nơi chốn quê miền Trung nước Việt.

614. CÁI TỘI CỦA CHỮ

       

 Trong cuộc đời hay trong văn học cũng thế, người cô đơn là những người đi trước lúc mặt trời mọc hay đi ngược gió. Không cô đơn sao được khi mọi người an giấc với những gì họ có thì anh lại cất bước lên đường với  tư tưởng đánh thức bình minh. Không một mình sao được, khi ai cũng thuận theo chiều gió quan niệm, anh lại ngược sắm vai người phản biện. Với Phùng Quán cũng vậy. Nhà thơ không chấp nhận “cuốn theo chiều gió” hay “để gió cuốn đi” mà quay người lại đối diện rồi rẽ gió mà bước. Hành động rẽ gió mà bước của ông không chỉ có trong đời thực mà có cả trong văn chương. Một trong những bài thơ tiêu biểu cho hành động đó là bài thơ HOA SEN.

610. VUI CHỮ NGHĨA

Sông Thu Bồn, Quảng Nam

VUI CHỮ NGHĨA

Những ngày “giãn cách xã hội” vì dịch Vi-rút Trung Cọng đang hoành hành khắp thế giới, chỉ biết làm bạn với chữ. May sao lại gặp THU BỒN DẠ BẠC của vua Lê Thanh Tông. Bèn đọc và nghiền ngẫm.

600. THẾ HỆ HOANG MANG

ĐẦM CẦU HAI ĐÁ BẠC

       Tình cờ đọc bài thơ “Thế hệ tôi, một thế hệ cúi đầu” của tác giả Gia Hiền, một bài thơ không rõ vì sao lại có mặt và nằm khuất lấp trong file tư liệu văn học, bỗng có cảm giác cay mũi. Đọc hết bài thơ, đầu óc hình như có chút lăn tăn sảng khoái, một chút gì như sóng lao xao vỗ mãi một âm buồn. Và tự dưng muốn cầm bút ghi lại cảm nhận đang âm vang thủy triều trong tâm trí.

593. "CHUYÊN NGƯỜI LƯƠNG DÂN", MỘT GÓC NHÌN

Nhân có người hỏi về văn chương của nhà chí sĩ Phan Châu Trinh, đọc lại bài viết về truyện ngắn "CHUYỆN NGƯỜI LƯƠNG DÂN" của ông, chỉnh sửa một chút, đăng lại trên blog của mình.

“CHUYỆN NGƯỜI LƯƠNG DÂN”, MỘT GÓC NHÌN 

      Nhắc đến ngòi bút của Phan Châu Trinh, người ta nhớ đến những tác phẩm chính luận sắc sảo, những bài thơ trong “Santé thi tập”, “Tây Hồ thi tập”,… những vần thơ dậy sóng: Một ngòi lông vừa trống vừa chiêng, cửa dân chủ khêu đèn thêm rạng chói (Văn tế Phan Châu Trinh-Phan Bội Châu), mấy ai nhớ đến một tác phẩm văn xuôi tự sự của ông, đó là truyện ngắn “Chuyện người lương dân” (*).

592. MỘT MẢNH ĐỜI CHAO NGHIÊNG

     Gấp tập thơ lại, nhẹ nhàng đặt xuống bàn viết và ngồi yên. Tôi cần khoảng lặng của tâm trí, độ lắng của cảm xúc và độ lùi của thưởng thức thi ca. Thói quen đọc thơ của tôi là vậy. Nhưng không. Những cái tôi cần ấy chỉ là ý muốn, còn thực tại, hơn bảy mươi bài trong tập thơ của Trần Huyền Thoại như cứ chen lấn để được hiện hình rõ nét hơn trong cảm thức của tôi. Hơn bảy mươi bài thơ ấy hình như nhất loạt đẩy về phía tôi những áng mây màu trăng phai để tôi cùng ai kia “rót mây về cuối phố” mà chiêm nghiệm tâm tình của “một mảnh đời, chao nghiêng”, tâm tình của hình tượng cái tôi trữ tình trong thơ.

577. KIM THÁNH THÁN QUA MỘT BÀI THƠ

    Thoại 8 trong Tùy Viên Thi Thoại, Viên Mai viết:
    Kim Thánh Thán hay phê bình tiểu thuyết nên ít người biết tài làm thơ của ông. Ông cũng thường có những bài thơ hay lắm, đại khái như một bài tả ngủ trọ ở một dã miếu sau đây:

508. BÀI THƠ DỊCH ĐẶC SẮC

     Trên chuyến lữ hành đến Đà Lạt, tâm tình cùng với thầy giáo Nguyễn Văn Kính - người thầy cũ ở Trung học Phan Châu Trinh Đà Nẵng xưa. Thầy trò nói nhiều chuyện. Chuyện xưa cũng lắm mà chuyện nay cũng nhiều. Một trong những chuyện ấn tượng, đó là về chuyện học chữ Hán với linh mục Nguyễn Văn Thích. Thầy Kính được học chữ Hán với cha Thích thuở phổ thông, còn mình thì lúc sang Văn khoa học thêm cử nhân văn chương.

507. ÁNH NƯỚC HOA IN

Hoa dâm bụt

      Một buổi chiều rỗi rãnh. Lật giở những trang thơ Quốc âm của Nguyễn Trãi. Bỗng thơ hiện hình đồng vọng. Tình nương theo thơ bâng khuâng. Hồn trí cùng câu chữ đi về lãng đãng. Nhất là khi chạm vào bài thơ Mộc cận (*) xinh xắn, lòng như được gội mát nước hoa lan.  

477. ÔI NGƯỜI! NGƯỜI ÔI!

       Để tưởng nhớ anh Nguyễn Đức Hùng

      “Truyện của Người” là một truyện ngắn trong tập truyện cùng tên xuất bản năm 1997 của nhà văn Đà Linh. Đây là một truyện ngắn thể hiện sự tìm tòi, làm mới thể loại, mang dấu ấn thi pháp biểu hiện hiện đại của nhà văn đất Quảng này.

462. SĂM SOI MIỀN TÂY TÌM CÁI LẠ

Mỗi lần đọc Nguyễn Ngọc Tư là một lần dậy lên cảm giác thích thú như được nếm hương vị chè thốt nốt; như ăn so đũa, bông bí, bông điên điển… luộc với nước mắm kho quẹt. Chuyện chỉ là những hiện tượng đời thường ở miền Tây, xẩy ra vào nhiều thời điểm, cứ quanh quất như khói đốt đồng, nhưng kể theo kiểu Nguyễn Ngọc Tư nên rất ý vị.  Thưởng thức “Miền Tây không có gì lạ” của nữ văn sĩ này là gặp lại cảm giác ấy nên gấp sách vẫn còn dư âm.

460. QUÁ GIANG NỖI NHỚ

       (Đọc tập thơ “VẦNG TRĂNG MẸ”)
   Một buổi chiều tháng sáu hanh hao, khép mình trong phòng đọc sách, thế rồi anh Mai Xuân Anh đến chơi và tặng tập thơ “Vầng trăng mẹ” của nhiều tác giả, bìa Dạ Tịnh, phụ bản: Phan Ngọc Minh và Nguyên Giao, Nhà xuất bản Đà Nẵng ấn hành vào tháng 12 năm 2012. Cầm tập thơ mà lòng bâng khuâng theo vẻ đẹp giản dị của trang bìa. Một vầng trăng tròn, hình ảnh cách điệu trái tim bằng nét bút lông treo ở góc cao trên nền trắng tinh khiết. Giản dị thế thôi nhưng là giản dị của cái đẹp, và đó là cái đẹp của tấm lòng, cái đẹp của cõi tĩnh lặng vĩnh hằng. Trong lòng tôi, hình ảnh mẹ lại hiện về như sương khói mang mang.

443. BÀN GÓP

      Đọc “Cái cười của thánh nhân” của Thu Giang Nguyễn Duy Cần, ở phần thứ hai, tạm gọi là những mẩu chuyện u mặc của người xưa, thấy truyện nào cũng ý nhị, tạo tiếng cười nhẹ nhàng mà thâm trầm thấm đậm chất phương Đông. Thế là “lòng thích tay ngứa” lẫy ra một truyện ngẫu nhiên như “bói Kiều”, và truyện này hiển hiện trước mắt:

437. ĐỌC "NAM TRIỀU CÔNG NGHIỆP DIỄN CHÍ"

      Mấy ngày nay hơi ham chơi, nên chẳng viết được gì. Hôm nay, đọc văn xuôi Việt Nam thời trung đại thấy tác phẩm "Nam triều công nghiệp diễn chí" của Nguyễn Khoa Chiêm nên ghi vào đây. Ghi xong tự hỏi, người xưa viết như thế, người nay thế nào ?

436. VUI VỚI TÚ QUỲ

      Đọc lịch sử văn học Việt Nam từ thế kỉ thứ X đến nay, vừa có cảm giác tự hào vừa có cảm giác đau đớn. Tự hào bởi số lượng tác giả tác phẩm rất đồ sộ, rất phong phú và cũng rất đa dạng. Đau đớn bởi thời kì văn học trung đại, số lượng tác phẩm thất lạc cũng quá nhiều. Có tác giả để lại gần chục tập sách, những còn ghi chép chỉ một vài bài thơ trong Toàn Việt thi lục, Lịch triều hiến chương loại chí, Việt âm thi lục,…

433. SAU HÌNH HÀI THƠ

       Đến với thơ, người đọc luôn ở trong tình huống bị lừa một cách thú vị. Những cú lừa văn chương ấy không làm ai bực mình hay cảm thấy bị sỉ nhục, ngược lại, ai cũng cảm giác hạnh phúc, cảm giác sướng khoái vô biên. Tôi đã từng sướng khoái như thế khi cảm thơ. Và dẫu đã có những trải nghiệm, tôi vẫn bị thơ dẫn dụ vào mê cung của nó, đúng hơn tôi vẫn thích bị phỉnh phờ một cách hồn nhiên khi đọc thơ. Không nói đâu xa, chỉ trong khoảng khắc này, tôi đang sung sướng được bị lừa khi đọc “Hành ca cho những kẻ yêu nhau” của Nguyễn Văn Gia.

431. THẢM ÁN VĂN CHƯƠNG - NGUYỄN VĂN THÀNH

     Trò chuyện về bi kịch con người cùng đồng nghiệp trong trung tâm, một anh bạn nhắc đến võ tướng Nguyễn Văn Thành, khiến trong tôi bao nhiêu kỉ niệm ùa về.

426. GIẤC MƠ CỦA THƠ CA

      Ngày Chủ nhật cuối tháng Tư. Buổi sáng tếu táo với bạn bè ở cà phê Hải Vân. Bỗng thấy đời tha thiết trong một ngày nghỉ. Về nhà, ngồi  nín im bên chồng giáo án bồi dưỡng HSG ngày trước. Lòng chợt bâng khuâng. Nhớ những ngày phiêu bạt ở Sài Gòn. Có gì lặng lẽ diễn ra như hoài niệm. Đành phá tan nỗi trầm ngâm bằng cú click. Thế là lang thang trong không gian ảo đa chiều. Bỗng gặp bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm. Lòng lại bồi hồi theo chiều dọc của  cảm ngôn thơ ca.