651. CÚC HOA KỲ NHỊ

CÚC HOA KỲ NHỊ

玄光禪師

Huyền Quang thiền sư

Đây là bài thơ thứ hai viết về đề tài hoa cúc. Chủ đề ca ngợi phẩm cách thanh cao, thoát tục của hoa cúc. Cấu trúc thơ đối lập. Ba câu đầu chỉ là đòn bẩy làm bật lên giá trị tư tưởng nén trong câu cuối. Các câu khai-đề-chuyển tưởng chừng mang màu sắc thế sự nhưng kỳ thực bàn đến giá trị của sự vật hiện tượng trong việc giúp con người giữ cốt cách trong trẻo, giúp tâm hồn được nhàn tản. Khi tấc lòng khô héo, sông lớn cũng chẳng ích gì. Tìm đến với hoa mai hoa cũng chẳng giúp được dù hoa được người đời làm thơ ca tụng. Hoa mai phải nhường vẻ đẹp cho hoa cúc. Lúc tuổi già, buồn vì thu, thu làn nghẽn mạch thơ. Từ đó, chủ đề thơ dồn vào câu hợp.  Trong khi các sự vật khác ít có ích thì hoa cúc lại có giá trị lớn. Hoa cúc nở thì thơ cũng nở. Tâm hồn con người cũng thăng hoa, lãng đãng trong cõi phiêu bồng.

Nguyên tác:

菊花其二
大江無夢浣枯腸，
百詠梅花讓好粧。 
老去愁秋吟未穩， 
詩瓢實為菊花忙。
Phiên âm:

CÚC HOA KỲ NHỊ

Đại giang vô mộng hoán khô tràng,

Bách vịnh mai hoa nhượng hảo trang.

Lão khứ sầu thu ngâm vị ổn,

Thi biều thực vị cúc hoa mang.

Dịch nghĩa:

HOA CÚC KỲ HAI

Không mơ lấy nước sông lớn rửa tấc lòng khô héo,

Hoa mai từng được trăm bài thơ vịnh kia phải nhường vẻ đẹp

Già rồi lại buồn vì thu, chưa làm thơ được,

Nhưng túi thơ bầu rượu thật vì hoa cúc mà bận rộn.

Dịch thơ:

Mơ gì sông rửa tấc lòng khô,

Vẻ đẹp hoa mai đành chịu thua.

Già cả buồn thu ngâm chẳng được,

Rượu cùng hoa cúc dệt vần thơ.

                     Hoàng Dục dịch

Đà Nẵng, 1-2021