649. CÚC HOA KỲ TAM

Một góc chùa Khải Đoan, Buôn Ma Thuột

HOA CÚC KỲ TAM

玄光禪師

Thiền sư Huyền Quang

Thiền sư Huyền Quang, thế danh là Lý Đạo Tái, sinh vào năm Giáp Dần 1254  tại làng Vạn Tải, huyện Lạng Giang (nay thuộc huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh). Nhà nghèo nhưng thông minh và học giỏi. Ngài đỗ cả thi Hương, thi Hội, Đệ Nhất Giáp Tiến Sĩ (Trạng nguyên);  được bổ vào Viện Nội Hàn của triều đình, đón tiếp sứ giả Trung Hoa.

           Sau, Ngài buông bỏ hết, quyết chí xuất gia cầu Đạo theo hầu Điều Ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông, Đến khi Đệ Nhị Tổ là Pháp Loa truyền y bát cho  Ngài, Ngài trở thành vị tổ thứ ba của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử.

           Năm 77 tuổi, Ngài truyền y bát cho Quốc Sư An Tâm, lui về thiền thất tịnh dưỡng. Năm Giáp Tuất (1334), Ngài qua đời, thọ 80 tuổi, Sau khi Ngài viên tịch, vua Trần Minh Tông cho xây Tháp Tổ phía sau chùa Côn Sơn, được gọi là Tháp Huyền Quang, hay “Đăng Minh Bảo Tháp”.

        Không chỉ là một thiền sư, Huyền Quang Đệ Tam Tổ còn là một nghệ sĩ với tâm hồn phóng khoáng, một nhà thơ lớn với nhiều bài thơ mang đậm giáo lý nhà Phật. Cuộc đời Ngài mang nhiều màu sắc huyền bí, dị thường, với những câu chuyện ly kỳ hấp dẫn đã trở thành huyền thoại được đưa vào sử sách, truyện tích và cả sân khấu sau này, đáng kể nhất là giai thoại liên quan đến Cung phi Điểm Bích tài sắc vẹn toàn.

        Tác phẩm của Ngài  rất nhiều, nhưng truyền lưu đến hôm nay chỉ còn 24 bài thơ thiền trong tập “Phú Tự Vịnh Vân Yên”.

Nguyên tác:

菊花其三  

忘身忘世已都忘，
坐久蕭然一榻涼。
歲晚山中無歷日，
菊花開處即重陽。

Phiên âm:

CÚC HOA KỲ TAM

Vong thân vong thế dĩ đô vong,

Tọa cửu tiêu nhiên nhất tháp lương.

Tuế vãn sơn trung vô lịch nhật,

Cúc hoa khai xứ tức trùng dương.(*)

 (Thơ văn Lý Trần Tập II, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1988)

Dịch nghĩa:

Quên mình, quên đời, đã quên tất cả,

Ngồi lâu trong hiu hắt, mát lạnh cả giường.

Cuối năm ở trong núi không có lịch,

Thấy cúc nở biết rằng đã tiết Trùng dương.

Dịch thơ:

HOA CÚC KỲ 3

                     I

Quên mình quên hết chẳng còn vương,

Ngồi với hắt hiu mát lạnh giường.

Năm hết trong rừng nào có lịch,

Nhìn hoa cúc nở biết Trùng dương.

                                Hoàng Dục dịch

                        II

Quên thân, quên thế, thảy đều quên,

Ngồi với hắt hiu giường lạnh êm.

Năm hết trong rừng không có lịch,

Trùng dương về đó cúc đưa tin.

                           Hoàng dục dịch

Đà Nẵng, 1-2021 

______________

(*) Còn gọi là Tiết Trùng cửu hay Tết Trùng cửu. Đây là ngày Lễ cổ truyền dân gian Trung Hoa, là ngày Tết của người già, của người cao tuổi vào ngày 9 tháng 9 Âm lịch hằng năm. Hai con số 9 là số dương nên gọi là Tết Trùng dương.