NGƯỜI KẾ MÔN: 146. ĐỌC "MƯA ĐÊM" THƠ HOÀNG HƯNG

Gửi Thanh Thảo

Lâu quá mới có một một đêm mưa không đâu rơi vào đầu vào cổ
Nhớ những đêm lang thang chợ Bắc Qua ga Hàng Cỏ
Một trăm bạc rượu tới Thiên đường
Lần đầu lén lút bán tem gạo mua cái sầu giữa phố

Tuổi ba mươi như con trẻ
Mất tân vì cô điếm ế

Kiếp tha hương nửa đời vật lộn
Sống chỉ còn như một thói quen
Trời phương Nam đêm nay sao rét Bắc
Cho ta thèm một ly đen
Rủ rê ta những giọt mưa đêm
Nhưng xe máy lang thang thì thua xe đạp
Ta năm mươi rồi đâu thể cùng em…

Dạo ấy ba mươi ta là thi sĩ
Bây giờ thèm khát một câu thơ
Khi đời sống làm mình hóa đá
Bỗng rùng mình vì một hạt mưa

                                               SG đêm 6.6.93

    “Mưa đêm” in trong tập thơ “Người đi tìm mặt” của Hoàng Hưng. Tập thơ do Nhà xuất bản Văn hóa thông tin ấn hành năm 1993, gồm 31 bài thơ viết theo thể tự do và thơ văn xuôi, chia làm sáu thiên: Trang sót – Tìm về, Nhập môn, Thành phố, Người về. Đêm mộng, Ấn tượng và Người đi tìm mặt.
     “Mưa đêm” đề tặng nhà thơ Thanh Thảo được Thanh Thảo đánh giá là bài hay nhất trong tập thơ : “Bài thơ “Mưa đêm” Hoàng Hưng tặng tôi, là một bài thơ hay (tất nhiên, không thể tặng tôi thơ dở được)” (Người chỉ đếm đến một). Đó là chuyện của Thanh Thảo, không hẳn là chuyện của bạn và tôi. Bởi thưởng thức văn chương, mỗi người tùy cái tạng của mình mà có một khoái cảm thẩm mĩ riêng. Với bài thơ này, người này rung động nhưng người kia lại hững hờ. Lại có tác phẩm làm rúng động toàn thân, toàn hồn người ta như điện giật, nhưng cũng có bài khiến người ta tê cóng như bị ngâm mình vào băng giá. Nhưng với “Mưa đêm” thì lại khác. Đọc bài thơ tôi cũng có cảm giác như Thanh Thảo “rùng mình vì một câu thơ”:

                                Khi đời sống làm mình hóa đá
                                  Bỗng rùng mình vì một hạt mưa
     Câu thơ bộc bạch chân thật nỗi niềm riêng của nhà thơ mà sao tôi nghe như nói hộ lòng mình. Bao nhiêu năm sống là bấy nhiêu năm ta lang thang giữa cuộc đời. Lang thang và tìm kiếm ý nghĩa sự sống của mình, lang thang đi tìm cái đẹp,… Với Hoàng Hưng, đó còn là lang thang đi tìm cốt cách mới lạ cho thơ ca. Nhưng đổi lại, nửa đời tuổi trẻ, nửa đời quá khứ, ta chỉ mua lấy nỗi sầu mà không nhận thức được. Để đêm nay “một đêm mưa không đâu rơi vào đầu vào cổ”, những giọt mưa bất chợt “không đâu” đánh thức kí ức ta, tẩm ướt nỗi nhớ một thời :
      Nhớ những đêm lang thang chợ Bắc Qua ga Hàng Cỏ
            Một trăm bạc rượu tới Thiên đường
            Lần đầu lén lút bán tem gạo mua cái sầu giữa phố
            Tuổi ba mươi như con trẻ
            Mất tân vì cô điếm ế
     Từ đó, ta nhận ra mình chưa chiến thắng được chính ta. Nên ta mắc lận cuộc đời, loay hoay giữa thời tem phiếu, tem phiếu là cái sống của ta mà “lén lút bán” chỉ để “mua cái sầu giữa phố” hay đánh mất cái “tân” của một chàng trai trẻ “vì cô điếm ế”. Thời "tem phiếu" là thời thơ cũ. Vậy mà ta chưa đổi mới thơ trong thời kì mới. Sống là huy động tổng lực sức mạnh của thể xác lẫn tinh thần để chiến đấu với cái ác và cái xấu, vậy mà ta trẻ tuổi nên lơ ngơ lớ ngớ, cứ tưởng chỉ cần “một trăm bạc rượu tới Thiên đường” hay ta tưởng Thiên đường chỉ có trong “một trăm bạc rượu” tìm quên! Mà thôi cái thời quá vãng đã qua rồi. Làm thơ thì phải biết quên. Và sống cũng cần phải thế. Nếu không có giọt mưa đêm ta đâu cần nhớ lại để tự dằn vặt mình. Dằn vặt với quá khứ là đau, nhưng khắc khoải trong hiện tại là sầu.
     Nhà thơ đã nhắc ta thân phận của kiếp tha hương – người làm thơ là người tha hương bởi quê hương của anh ta là “Thiên đường” thơ - phải vật lộn để tồn tại, nhưng cái tồn tại ấy hình như chả có ý nghĩa gì bởi :
                                      Sống chỉ còn như một thói quen
    Câu thơ nhoi nhói nỗi đau của một con người ý thức và cũng trầm giọng thở than cái vô nghĩa của đời mình, cái giậm chân một chỗ trong sáng tạo thơ ca. Để rồi, ta như quay mòng theo cái nghịch lí của không gian : “Trời phương Nam đêm nay sao rét Bắc” mà lòng ngổn ngang :
                                    Cho ta thèm một ly đen
                                      Rủ rê ta những giọt mưa đêm
                                      Nhưng xe máy lang thang thì thua xe đạp
                                      Ta năm mươi rồi đâu thể cùng em…
    Những giọt mưa đêm của cái thuở nào đang rủ rê ta sống lại thời xưa cũ, nhưng ta bỗng nghe lòng dậy lên nỗi xót xa và hẫng hụt. Làm sao ta lang thang được với chiếc “xe máy” và làm sao có thể có được một chút bốc rời đầy lãng mạn cùng em khi tuổi đã năm mươi. Ta đang bị đông cứng lại trong “thói quen” công nghiệp hóa, trong tuổi tác chất chồng.
     Bởi vậy, giọt mưa đêm nay đã cho ta nhận ra cái trống rỗng của mình, ta đã đánh mất cái đẹp khi nhìn lại trước – sau :
                                        Dạo ấy ba mươi ta là thi sĩ
                                        Bây giờ thèm khát một câu thơ
      Sống là lang thang và tìm kiếm cái đẹp vậy mà ta là người thi sĩ bây giờ lại “thèm khát một câu thơ”. Nghịch lí làm ta đau khổ. Người đi tìm sự cách tân thơ, lại bất lực trước thơ, phải chăng đó là sự giằng xe trong tư tưởng và tình cảm của thơ Hoàng Hưng? Người đi tìm cái đẹp, đem cảm xúc cái đẹp mà phổ vào thơ vậy mà “đói” niềm rung cảm thi ca? Thi sĩ đi tìm cái mới cho thơ nhưng cái mới chưa về, cứ "bâng khuâng giấy trắng chưa hề mực đen" (Huy Cận). Những câu thơ Hoàng Hưng làm ta có cảm giác chông chênh rồi tự hỏi : Ta đã làm chi đời ta…
      Bởi vậy, cố vùng vẫy lắm cũng đành bất lực, cũng đành thua thiệt, cũng đành mang lấy nỗi đau của người sáng tạo, của người cách tân nghệ thuật như Hoàng Hưng :

Khi đời sống làm mình hóa đá
Bỗng rùng mình vì một hạt mưa

      Ta lại “rùng mình vì một câu thơ” như Thanh Thảo, để cùng ông nghiệm ra: “Số phận một nhà thơ cách tân là luôn ở vạch xuất phát. Và luôn phải biết quên”(“Người chỉ đếm đến một” – Lời cuối sách “Người đi tìm mặt”).
                                          Hoàng Dục
                                          25-10-2011

NGƯỜI KẾ MÔN

THỂ LOẠI BÀI ĐĂNG

Thứ Tư, 16 tháng 5, 2012

146. ĐỌC "MƯA ĐÊM" THƠ HOÀNG HƯNG

1 nhận xét: