Ta cứ ngại ngần biết bao giờ đông vui. Hóa ra đông vui hay không đâu phải lỗi của ta “mọi đàng”! Cứ tin tưởng sẽ thấy lòng người đâu lạnh cứng mà vẫn ấm nóng đấy thôi. Tại ta không thắp lửa nên lửa chẳng cháy với ta. Vậy là ngày, 23-3-2008, chúng ta lại thắp lửa truyền thống. Và những đốm lửa ngày xưa lại về bùng lên thật đẹp,
vẻ đẹp của một thứ ánh sáng biếc xanh, rất hài hòa nhưng cũng rất riêng tây. Trong chùm lửa ấy, ta bỗng gặp ngọn lửa thơ của bạn ta ngày xưa: Nguyễn Văn Gia, lớp C. Gia gởi cho mình mấy bài thơ qua mail, mình đưa lên trang blog để chúng ta cùng thưởng thức. Dưới đây là lời gởi và những bài thơ của Gia:
Nguyễn Văn Gia – học ban C, trường Trung học Phan Châu Trinh. Thân gởi đến các bạn học cũ một số bài thơ để đọc cho vui
Trở về
Chắc gì đâu giữa vô thường
Ai không một thuở lạc đường, nổi trôi?
Xưa ai cánh nhạn lạc trời
Vì đâu nên nỗi thuyền trôi lạc dòng?
Chuông chùa vẫn giọt hư không
Cỏ cây xưa vẫn thủy chung một màu
Ruộng vườn chẳng lạc gì nhau
Tang thương cũng bởi bể dâu lòng mình
Thơ ai lạc chữ, lạc tình
Ngàn năm Phật vẫn lặng thinh trong chùa
Về ngồi dưới mái hiên xưa
Lặng nghe thánh thót giọt mưa cam lồ.
Nguyễn Văn Gia – học ban C, trường Trung học Phan Châu Trinh. Thân gởi đến các bạn học cũ một số bài thơ để đọc cho vui
Trở về
Chắc gì đâu giữa vô thường
Ai không một thuở lạc đường, nổi trôi?
Xưa ai cánh nhạn lạc trời
Vì đâu nên nỗi thuyền trôi lạc dòng?
Chuông chùa vẫn giọt hư không
Cỏ cây xưa vẫn thủy chung một màu
Ruộng vườn chẳng lạc gì nhau
Tang thương cũng bởi bể dâu lòng mình
Thơ ai lạc chữ, lạc tình
Ngàn năm Phật vẫn lặng thinh trong chùa
Về ngồi dưới mái hiên xưa
Lặng nghe thánh thót giọt mưa cam lồ.
Thanh Khê Thảo Lư 3/5/1996
Cao nguyên
Ai mang về núi bốn mùa
Sớm mai sương lạnh như vừa chớm đông
Mặt trời bẽn lẽn sau buôn
Là xuân về với ngực trần cao nguyên
Trưa như mùa hạ đại ngàn
Thu về theo mỗi giọt hoàng hôn rơi
Có từng hiu quạnh bên đời
Mới nghe được suối hát lời thiên thu.
Cao nguyên
Ai mang về núi bốn mùa
Sớm mai sương lạnh như vừa chớm đông
Mặt trời bẽn lẽn sau buôn
Là xuân về với ngực trần cao nguyên
Trưa như mùa hạ đại ngàn
Thu về theo mỗi giọt hoàng hôn rơi
Có từng hiu quạnh bên đời
Mới nghe được suối hát lời thiên thu.
Buôn Ma Thuột
III – 2004
Kinh Kha
(Cảm đề truyện ngắn “Kinh Kha, con chủy thủ và đất Tần bất trắc” của DNM)
Ra đi ca khúc bất phục hoàn
Chí cả, buồn ơi, đã dở dang
Đời sau mấy người ai hiểu được
Nỗi lòng kiếm sĩ ở Tần bang
Tráng sĩ hề một đi không trở lại
Há chỉ vì thương tiếc một bàn tay
Đâu tiếc rẻ tài hoa thời nhiễu loạn
Chỉ sợ buồn sông Dịch buổi đưa nhau.
Giết bạo tàn thay một bạo tàn
Ra tay tráng sĩ mới phân vân
Hỏi lòng giết hay không nên giết
Suy tư làm lệch mất đường gươm
Cao Tiệm Ly, ơi Cao Tiệm Ly
Chỉ ngươi mới hiểu được ta thôi
Mình ngươi mới hiểu sao ta đã
Trong phút huy hoàng lại run tay.
III – 2004
Kinh Kha
(Cảm đề truyện ngắn “Kinh Kha, con chủy thủ và đất Tần bất trắc” của DNM)
Ra đi ca khúc bất phục hoàn
Chí cả, buồn ơi, đã dở dang
Đời sau mấy người ai hiểu được
Nỗi lòng kiếm sĩ ở Tần bang
Tráng sĩ hề một đi không trở lại
Há chỉ vì thương tiếc một bàn tay
Đâu tiếc rẻ tài hoa thời nhiễu loạn
Chỉ sợ buồn sông Dịch buổi đưa nhau.
Giết bạo tàn thay một bạo tàn
Ra tay tráng sĩ mới phân vân
Hỏi lòng giết hay không nên giết
Suy tư làm lệch mất đường gươm
Cao Tiệm Ly, ơi Cao Tiệm Ly
Chỉ ngươi mới hiểu được ta thôi
Mình ngươi mới hiểu sao ta đã
Trong phút huy hoàng lại run tay.
Huế, XII 1971.
Sắc không
Có cũng vui
Không cũng vui
Vẫn còn ấm một nụ cười ban sơ
Có không là cái tình cờ
Trước kia chẳng có
Bây giờ cũng không.
Sắc không
Có cũng vui
Không cũng vui
Vẫn còn ấm một nụ cười ban sơ
Có không là cái tình cờ
Trước kia chẳng có
Bây giờ cũng không.
Bạch vân
Ta chẳng từ đâu tới
Nên chẳng về nơi đâu
Tội núi xanh đứng đợi
Chỉ e ngươi bạc đầu
Buổi chiều say bên sông Hàn
Cứ như tỉnh
Cứ như say
Cớ sao lẫn lộn giữa ngày và đêm
Buồn thì nhớ
Vui mau quên
Sông Hàn lặng sóng lòng mênh mang buồn
Là mùa xuân
Hay mùa đông
Chỉ mình ta lạnh với sông Hàn này.
Ta chẳng từ đâu tới
Nên chẳng về nơi đâu
Tội núi xanh đứng đợi
Chỉ e ngươi bạc đầu
Buổi chiều say bên sông Hàn
Cứ như tỉnh
Cứ như say
Cớ sao lẫn lộn giữa ngày và đêm
Buồn thì nhớ
Vui mau quên
Sông Hàn lặng sóng lòng mênh mang buồn
Là mùa xuân
Hay mùa đông
Chỉ mình ta lạnh với sông Hàn này.
Đà Nẵng
III.2005
Mơ
Chẳng còn đâu
Bóng tre xanh
Quê nhà giờ đã trở thành cố hương
Ngậm ngùi ta
Giữa phố phường
Mơ...
Mùa trăng cũ
Ruộng
Vườn
Tiếng chimGởi con trai
Chân con bước giữa Đông Kinh
Nhẹ nhàng
Thanh thản
Bao âu lo
Con gởi lại quê nhà
Khác hẳn đời ba
Một đời lận đận
Một đời quẩn quanh
Buồn bã chốn ao làng
Này con
Hãy mở toang lồng ngực thanh xuân
Hít…
Thở…
Cho thật sâu
Mà chẳng cần e ngại nghi nan
Hương mùa xuân trong vắt
Hoa anh đào tinh khiết
Lung linh
Bay giữa tự do
Phải nghìn lần cám ơn
Đôi hia bảy dặm
Này êm ả phương đông
Chân trời rộng mở
Vạn dặm còn xa
Hãy nhớ
Dưới đám mây kia
Là hình bóng một quê nhà.
III.2005
Mơ
Chẳng còn đâu
Bóng tre xanh
Quê nhà giờ đã trở thành cố hương
Ngậm ngùi ta
Giữa phố phường
Mơ...
Mùa trăng cũ
Ruộng
Vườn
Tiếng chimGởi con trai
Chân con bước giữa Đông Kinh
Nhẹ nhàng
Thanh thản
Bao âu lo
Con gởi lại quê nhà
Khác hẳn đời ba
Một đời lận đận
Một đời quẩn quanh
Buồn bã chốn ao làng
Này con
Hãy mở toang lồng ngực thanh xuân
Hít…
Thở…
Cho thật sâu
Mà chẳng cần e ngại nghi nan
Hương mùa xuân trong vắt
Hoa anh đào tinh khiết
Lung linh
Bay giữa tự do
Phải nghìn lần cám ơn
Đôi hia bảy dặm
Này êm ả phương đông
Chân trời rộng mở
Vạn dặm còn xa
Hãy nhớ
Dưới đám mây kia
Là hình bóng một quê nhà.
Đà Nẵng, V- 2006
Chút lòng riêng khi đọc thơ bạn
Gởi Trần Huyền Thoại
Người ở trời Tây buồn đứt ruột
Ta dù cố quận cũng vậy thôi
Hai nửa địa cầu đều đất trích
Không khóc không cười mà lệ rơi
Người ở phương xa thân nổi trôi
Lúc buồn còn có rượu mềm môi
Ta chỉ thương mình nơi cố thổ
Ngâm câu xuất xử mà lòng đau
Người từ muôn trùng nhớ quê hương
Bờ tre, bụi chuối, quán bên đường
Ta qua đã mấy mùa dâu bể
Chắc gì không nhớ một cố hương
Sống như thế nào là phải đạo
Chẳng lẽ theo gió mà trở chiều
Đâu còn thiết nữa khôn hay dại
Thôi đành say, tỉnh với chiêm bao
Người ngâm chi khúc kim bằng hữu
Thiên hạ giờ đây đã khác rồi
Đừng mong nói được điều không thể
Chẳng trách làm chi chuyện thế thời.
Chút lòng riêng khi đọc thơ bạn
Gởi Trần Huyền Thoại
Người ở trời Tây buồn đứt ruột
Ta dù cố quận cũng vậy thôi
Hai nửa địa cầu đều đất trích
Không khóc không cười mà lệ rơi
Người ở phương xa thân nổi trôi
Lúc buồn còn có rượu mềm môi
Ta chỉ thương mình nơi cố thổ
Ngâm câu xuất xử mà lòng đau
Người từ muôn trùng nhớ quê hương
Bờ tre, bụi chuối, quán bên đường
Ta qua đã mấy mùa dâu bể
Chắc gì không nhớ một cố hương
Sống như thế nào là phải đạo
Chẳng lẽ theo gió mà trở chiều
Đâu còn thiết nữa khôn hay dại
Thôi đành say, tỉnh với chiêm bao
Người ngâm chi khúc kim bằng hữu
Thiên hạ giờ đây đã khác rồi
Đừng mong nói được điều không thể
Chẳng trách làm chi chuyện thế thời.
III 2007
Lời bình :
Ta nhập tâm vào thơ Gia và cảm thụ. Hình như ta đang cầm gươm mà hát vỗ bầu mà ca. Tráng sĩ hùng ca một thuở, lưỡi gươm không mài đá núi mà vào tâm trí mình nên cứa trai tim ứa máu:
Giết bạo tàn thay bạo tàn
Ra tay tráng sĩ mới phân vân
Hỏi lòng giết hay không nên giết
Suy tư làm lệch mất đường gươm
(Kinh Kha)
Đọc câu thơ Gia mà nhớ Hamlet, chàng hoàng tử Đan Mạch mãi băn khoăn “to be or not to be” nên kẻ thủ ác đã ngoài tầm gươm. Cái buồn không phải ta không biết giết kẻ ác mà ta là kẻ nhân văn, kẻ đem tấm lòng nhân mà thuyết khách cho kẻ ác, hay là kẻ luôn có cái chùn tay bất lực, sợ “bạo tàn thay bạo tàn”; nên kẻ ác mới thoát hiểm đẹp đến bất ngờ! Nỗi buồn ta cũng là nỗi buồn của người xưa. Khổng Tử thời trước đề cao chữ NHÂN, mà đã đề cao chữ NHÂN thì KHỔNG TỬ mãi là “Vạn thế sư biểu”, mãi là con người giáo dục. Vậy mà con người nước Lỗ này lại đi thuyết khách, làm chính trị. Hậu quả là chẳng ai, chẳng nước nào tin dùng!
Nhưng thôi, chẳng xa xôi làm gì. Ta tin không có đường gươm của ta thì có lưỡi gươm nhân đạo khác của nhân dân. Ta không vì lý do đó mà trốn chạy cái ác đang hóa trang nhiều khuôn mặt. Ta là “tráng sĩ mới phân vân” vì “Chỉ sợ buồn sông Dịch buổi đưa nhau”. Giọng thơ sao lóng ngóng níu tình quá. Khác với: “Ta tráng sĩ hề lòng không mềm bằng kiếm- Đầu Tần vương và môi hồng Yên Cơ” (Đông Trình). Một người viết bằng nỗi niềm tình người, một đề khẩu khí tô vẽ cái tôi. Lại nghĩ ta vì thế nhân nhưng: “Thế nhân mắt trắng như ngân nhũ-Ta với nhà người cả nụ cười” (Nguyễn Bính-Hành phương Nam). Thôi, ta hãy cứ là ta. Ta về phố núi xa xăm để nghe sự sống tự nhiên tràn theo nhau như bản chất của Cao nguyên vậy:
Mặt trời bẽn lẽn sau buôn
Là xuân về với ngực trần cao nguyên
(Cao nguyên)
Lạ! Mặt trời, cao nguyên là những sự vật hiện tượng của vũ trụ có từ hàng tỷ tỷ năm, vậy mà cứ như là chưa hề gặp gỡ, cứ “bẽn lẽn” trước “ngực trần” của nhau. Cái hồn thơ làm sống dậy cái hồn tạo vật tưởng như là những gì vô tri nhất. Thơ là phả hồn vào hồn là vậy chăng? Vậy mà cứ băn khoăn “hỏi lòng”, “suy tư” làm gì? Ừ, cái “bẽn lẽn” trước “ngực trần cao nguyên” ấy là sự trở về với mảnh đất vô lo, vô sầu nhưng không vô cảm của thiền học rồi đó. Hãy nghe Gia viết:
Chắc gì đâu giữa vô thường
Ai không một thuở lạc đường nổi trôi?
(Trở về)
Trăn trở, bao biện? Không sự thực đấy chứ! Nhưng quan trọng nhất là ai thấy nẻo về thiện căn:
Về ngồi dưới mái hiên xưa
Lặng nghe thánh thót giọt mưa cam lồ. (Trở về)
Và rồi ta thấy mình là núi, là mây là gió; và gió mây và núi như thấy ở trong ta.
Ta chẳng từ đâu tới
Nên chẳng về nới đâu
Tội núi xanh đứng đợi
Chỉ e ngươi bạc đầu
(Bạch Vân)
Nhưng núi, mây và gió cứ đời đời mà sống còn ta sợ làm phiền lòng tất cả thôi. Sao mà nhân tình, nhân hậu đến thế: “Tội núi xanh đứng đợi”, các nhà thơ ơi!
Dương Uyển Châu
Lời bình :
Ta nhập tâm vào thơ Gia và cảm thụ. Hình như ta đang cầm gươm mà hát vỗ bầu mà ca. Tráng sĩ hùng ca một thuở, lưỡi gươm không mài đá núi mà vào tâm trí mình nên cứa trai tim ứa máu:
Giết bạo tàn thay bạo tàn
Ra tay tráng sĩ mới phân vân
Hỏi lòng giết hay không nên giết
Suy tư làm lệch mất đường gươm
(Kinh Kha)
Đọc câu thơ Gia mà nhớ Hamlet, chàng hoàng tử Đan Mạch mãi băn khoăn “to be or not to be” nên kẻ thủ ác đã ngoài tầm gươm. Cái buồn không phải ta không biết giết kẻ ác mà ta là kẻ nhân văn, kẻ đem tấm lòng nhân mà thuyết khách cho kẻ ác, hay là kẻ luôn có cái chùn tay bất lực, sợ “bạo tàn thay bạo tàn”; nên kẻ ác mới thoát hiểm đẹp đến bất ngờ! Nỗi buồn ta cũng là nỗi buồn của người xưa. Khổng Tử thời trước đề cao chữ NHÂN, mà đã đề cao chữ NHÂN thì KHỔNG TỬ mãi là “Vạn thế sư biểu”, mãi là con người giáo dục. Vậy mà con người nước Lỗ này lại đi thuyết khách, làm chính trị. Hậu quả là chẳng ai, chẳng nước nào tin dùng!
Nhưng thôi, chẳng xa xôi làm gì. Ta tin không có đường gươm của ta thì có lưỡi gươm nhân đạo khác của nhân dân. Ta không vì lý do đó mà trốn chạy cái ác đang hóa trang nhiều khuôn mặt. Ta là “tráng sĩ mới phân vân” vì “Chỉ sợ buồn sông Dịch buổi đưa nhau”. Giọng thơ sao lóng ngóng níu tình quá. Khác với: “Ta tráng sĩ hề lòng không mềm bằng kiếm- Đầu Tần vương và môi hồng Yên Cơ” (Đông Trình). Một người viết bằng nỗi niềm tình người, một đề khẩu khí tô vẽ cái tôi. Lại nghĩ ta vì thế nhân nhưng: “Thế nhân mắt trắng như ngân nhũ-Ta với nhà người cả nụ cười” (Nguyễn Bính-Hành phương Nam). Thôi, ta hãy cứ là ta. Ta về phố núi xa xăm để nghe sự sống tự nhiên tràn theo nhau như bản chất của Cao nguyên vậy:
Mặt trời bẽn lẽn sau buôn
Là xuân về với ngực trần cao nguyên
(Cao nguyên)
Lạ! Mặt trời, cao nguyên là những sự vật hiện tượng của vũ trụ có từ hàng tỷ tỷ năm, vậy mà cứ như là chưa hề gặp gỡ, cứ “bẽn lẽn” trước “ngực trần” của nhau. Cái hồn thơ làm sống dậy cái hồn tạo vật tưởng như là những gì vô tri nhất. Thơ là phả hồn vào hồn là vậy chăng? Vậy mà cứ băn khoăn “hỏi lòng”, “suy tư” làm gì? Ừ, cái “bẽn lẽn” trước “ngực trần cao nguyên” ấy là sự trở về với mảnh đất vô lo, vô sầu nhưng không vô cảm của thiền học rồi đó. Hãy nghe Gia viết:
Chắc gì đâu giữa vô thường
Ai không một thuở lạc đường nổi trôi?
(Trở về)
Trăn trở, bao biện? Không sự thực đấy chứ! Nhưng quan trọng nhất là ai thấy nẻo về thiện căn:
Về ngồi dưới mái hiên xưa
Lặng nghe thánh thót giọt mưa cam lồ. (Trở về)
Và rồi ta thấy mình là núi, là mây là gió; và gió mây và núi như thấy ở trong ta.
Ta chẳng từ đâu tới
Nên chẳng về nới đâu
Tội núi xanh đứng đợi
Chỉ e ngươi bạc đầu
(Bạch Vân)
Nhưng núi, mây và gió cứ đời đời mà sống còn ta sợ làm phiền lòng tất cả thôi. Sao mà nhân tình, nhân hậu đến thế: “Tội núi xanh đứng đợi”, các nhà thơ ơi!
Dương Uyển Châu
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét